آتش بازی کوچک در قطب جنوب ماه

ترجمه : پدرام محمدطاهری

شاید روزی  که  انسان  برای  اولین  بار  به  ماه نگاه کرد و مسحور زیبایی خارق العاده آن شد  و  جز  صدها  شعر  و  داستان  چیزی  دیگری بر زبان نراند ، تصورش راهم نمیکرد که روزی بتواند  بدان  جا  سفر  کرده  و تسخیرش کند یا اینکه با گلوله ای آن را هدف قرار دهد ! اما این روزها گویی تمام آن داستان ها یک به یک درحال وقوع هستند و شاید لازم است که صفحات  دیگری  بدانها اضافه  شود . اکنون که مشغول  خواندن  این  مقاله  هستید  خیل عظیمی از دانشمندان سازمان فضایی  امریکا – ناسا در حال بررسی نتایج یکی دیگراز  پروژه های  جسورانه ی خود که چند روز پیش برروی ماه به اجرا در آوردند ، هستند .

حدود سه سال پیش در آوریل سال 2006 ناسا اعلام کرد قصد دارد بعد از نزدیک به 4 دهه کم توجهی  علمی  به  ماه  یک پروژه  روباتیک کوچکی به  گرد  این  قمر  به  راه  بیاندازد . ولی این بار خبری از فرودی نرم و سرشار از احتیاط بر روی ماه نبود ، بلکه این بار قرار بود ماه مورد هدف برخورد قطعه ای از فضاپیما نه برای یکبار  بلکه  دوبار  قرار گیرد . نام این فضاپیما LCROSS مخفف  Lunar Crater Observation and Sensing Satellite  بود که طبق برنامه در هفته گذشته توانست ماه را هدف قرار دهد .

هدف  کلی  این  ماموریت  جستجو برای توده هایی از یخ آب در کره ماه بود که میتواند ذخیره خوبی برای مسافران آینده  ماه  و  شاید  ساکنان  آن  باشد . ناسا تصمیم گرفت تا با ایجاد یک برخورد در قطب جنوب ماه  ( جایی که وجود یخ در آن محتمل تر است ) و پراکنده کردن ذرات حاصل از برخورد در فضا به بررسی  ویژگیهای  فیزیکی – شیمیایی  خاک  این  نقطه  بپردازد  تا  با  آن  بررسی  ها  بتوان  به نتایج ارزشمندی دست پیدا کرد .

هفته پیش سرانجام  فضاپیما با طی کردن حدود 8.3 میلیون کیلومتر در طول 113 روز به ماموریت تاریخی خود با برخورد در دهانه ای بنام کابئوس (Cabeus ) در قطب جنوب ماه – جائی که دائما در سایه پنهان شده است  پایان داد . LCROSS در ماه  جون از مرکز فضایی کندی در ایالت فلوریدا راهی فضا شده بود .

سرمایه گذار اصلی و عضو مرکز تحقیقات ایمیز آقای  آنتونی  کولاپرت در  مورد فضاپیما و  نتایج عملکرد آن میگوید : ابزارهای علمی فضاپیما به گونه ای بسیار عالی کار کردند و انبوهی از اطلاعات ارزشمند را در اختیار گذاشتند و این باعث خواهد شد تا دانستنی های ما در مورد نزدیک ترین همسایه قابل رویت زمین بیشتر شود . اکنون اعضای تیم از این حجم اطلاعات دریافتی شگفت زده شده اند .

 روز  قبل  از اجرای ماموریت  ،  فضاپیما در حال تدارک و آماده سازی  خود برای هدف گیری ماه بود و در حوالی ساعت  PM06:50  * در فاصله ی 86400 کیلومتری  از  سطح ماه بخش اولیه و قطعه برخوردی از فضا پیما جدا شد . پس از گذشت مدتی در روز بعد ( 9 اکتبر) قطعه جدا شده با سرعت 2.4 کیلومتر در ثانیه به سمت سطح ماه پیش رفت و  در  حدود   ساعت  AM04:31 با ماه  برخورد  کرد  . در همین  حین  کمی  بالاتر LCROSS   در  حال  نظاره ی  این  برخورد  برای حدود  4 دقیقه بر فراز سطح ماه بود و تصاویری را از آن تهیه کرد . پس از آن نوبت به خود فضاپیما بود که ماه را هدف قرار دهد و به  این  ماموریت پر هیاهوی خود پایان دهد . تقریبا در ساعت  AM04:36   LCROSS خود را در موقعیت برخورد قرار داد و با سطح ماه برخورد کرد . پس از این دو برخورد کوچک ، مقادیری غبار از سطح کره به فضا پراکنده شد که در این حین از نقاط مختلف و حتی از روی رصدخانه های زمینی بررسی ها آغاز گردید .

دووگ کوک عضو هیئت مدیره ماموریتهای سیستم های اکتشاف ناسا در واشنگتن میگوید : این یک روز خوب برای علم و اکتشاف بود . وی ضمن ایراد این مطلب که اطلاعات حاصله می تواند توجه زیادی را به سمت کسب دانش بیشتر در مورد ماه جلب کند اضافه کرد : من میخواهم به تیم LCROSS  تبریک بگویم - در درجه اول بخاطر این دستیابی شگفت و عظیم در بهره برداری وسیع  از یک فضاپیمایی کوچک و  کم هزنیه و در درجه دوم برای پشتکارشان در اجرای تکنیک های فنی دشوار و مدیریت چالش هایشان .

پس از دو برخورد رصدخانه های  مختلف  گزارش  هایی  را  از  ثبت  برخورد  منتشر کردند . این اطلاعات در اختیار تیم دانشمندان LCROSS قرار داده خواهد شد تا مورد ارزیابی و مطالعه قرار گیرد  تا این تیم پس از هفته ها بررسی  بر روی  این  اطلاعات بتوانند تشخیص  نهایی  خود  را  در مورد حضور یا غیبت  یخ آب در کره ماه اعلام کنند .

تصاویر و  فیلم های گردآوری شده توسط کمیته ها و انجمن های آماتوری نجوم بصورت عمومی و با زبانی ساده در سطحی وسیع منتشر شد تا باعث بالا بردن سطح علمی عموم در مورد  این  ماموریت  شود . جنیفر هلدمن مسئول رصدهای زمینی این برخورد  و هماهنگ کننده پروژه ایمیز  میگوید : یکی از اهداف اصلی این پروژه جلب توجه  مردم پیرامون LCROSS و کره ماه بود که بنظر میرسد این هدف نیز با موفقیت مواجه شده  است .

در پایان دنیل اندروز مدیر  پروژه  ایمیز  میگوید : زمانی که ماموریت LCROSS مطرح شد برنامه ای جاه طلبانه  و  سفری  خیالی  به  نظر می آمد  ، اما  این  ماموریت  نمونه ای شد  برای  سفرهای  روباتیک کوچک اندازه با مخارج  بسیار  محدود  که  بدون  هیچ   مشکلی انجام  گرفته  است .  براستی  این  دانشی  است بزرگ با بودجه ای  اندک !

* زمان ها به وقت امریکا درج شده است .

NASA.gov

09-10-09